Rotterdam in de 19de eeuw

In 1846 komt Machiel terecht in Rotterdam. Om me in te leven in die stad rond deze tijd, heb ik een paar kaarten opgezocht van de stad uit die periode.

Kaart van Rotterdam uit ca. 1839

In 1850 is Rotterdam een stad met zo’n 90.000 inwoners. Zij bewonen de dichtbevolkte driehoek tussen de Coolsingel, Goudsesingel en de Nieuwe Maas. Aan het Nieuwe Werk, de Boompjes en Haringvliet woont de elite.

Rotterdam in Vogelvlucht 1855; Gemeentearchief Rotterdam

De stoomvaart staat nog in zijn kinderschoenen en drie- en viermasters verzorgen de internationale vaart, ondermeer naar Amerika.

Deze internationale scheepvaart loopt echter gevaar, door verzanding van de belangrijkste verbindingen naar zee. Tussen 1827 en 1830 liet Willem I daarom het Voornse kanaal naar Hellevoetsluis graven.

Topografische kaart uit 1850

In 1846 ontmoet Machiel onverwacht Albert van Raalte, die  met zijn gezin en een grote groep religieuze volgelingen op 25 september scheep gaat naar Amerika.

In de herberg

Weer een fragmentje. De afbeelding geeft een goed beeld van een herberginterieur uit die tijd. Het is van een schilderij van Henri de Braekeleer uit 1877. Het bevindt zich in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen.

De herbergier bereidt zich voor op de komende drukte.. Waarom gaat Machiel naar de herberg en wat gaat Kruger voorlezen?

Meer informatie

In de deuropening van de herberg blijft Machiel een ogenblik staan. Verbaasd kijkt hij naar de lawaaiige drukte binnen. Er heerst een ongewone opwinding. Om de grote tafel zitten de boeren druk gebarend bij elkaar. Winkeliers en ambachtslieden zitten in groepjes bijeen en wisselen luidruchtig van gedachten. Enkele arbeiders staan afwachtend aan de toog en langs de randen van het lokaal. Machiel steekt zijn hand op als hij in een hoek Laurens van den Ham ziet staan, Leentjes vader. Met Marijn voegt hij zich tussen de andere arbeiders.
‘En Akkermans, Marijn?’
‘Zit daar tussen de andere boeren. Maar wacht tot Kruger heeft voorgelezen.’
‘Kruger? De assistent van mijnheer pastoor?’
‘Ken jij een ander?’
‘Voorlezen? Voorlezen, wat moet die voorlezen dan?’

Travalje

Deel 1 nadert zijn voltooing. Ik bewerk hier en daar een detail, een beschrijving. De hoefsmid, die een trekpaard beslaat. Dat deden ze in zo’n ding, zo’n rechthoekig bouwsel op palen, maar hoe heet zoiets? Google biedt uitkomst: een travalje. Klik Hier voor filmpjes met demonstraties.

Travalje te Dreischor. FaceMePLS op Flickr.

In Fijnaart woonde in 1830 de hoefsmid op de Voorstraat. Grappig: op een foto van die straat uit 1910 zie je zo’n ding staan. Deze foto siert het boekje ‘Fijnaart en Heijningen in oude ansichten’ uit de jaren 70 van de vorige eeuw.

Op de site  van de Stichting vrienden van de Travalje vond ik nog twee foto’s uit dezelfde periode.

Zelf woonde ik in de jaren 60 en 70 in deze straat.

Inspiratie opdoen

Gister tijdens een tussenuur weer eens een beetje door Leiden gelopen om inspiratie op te doen. Albert van Raalte studeerde in deze stad van 1829 tot 1834. In 1832 woedde daar de Cholera. Al snel werd de Lakenhal als hospitaal ingericht. 

De ziekte maakte veel slachtoffers, vooral onder de armen. Het is niet eenvoudig je een beeld te vormen van de steegjes van de Camp, die er nu zo schilderachtig uitzien. 

Zeilschip uit 1840

Foto: Martien de Graaf

Dit prachtige zeilschip dateert uit 1840. 10 jaar eerder voer Jacobus van Slot een van de hoofdpersonen uit mijn boek over de Zuiderzee van Amsterdam naar Hoorn. Mooi om een schip uit die periode te zien varen. Klik op de foto en ga naar de site van De Erfgoedstem voor het filmpje.

Toevallige ontmoeting

De Jagthaven en het Hotel “Nieuwe Stads Herberg” aan het IJ. Te Amsterdam 1871. Willem Hendrik Eickelberg,(1845-1920)

 De oude Jachthaven en de Nieuwe Stadsherberg vanuit W. Op de voorgrond de haringpakkerij. Op de achtergrond links de toren van Ransdorp, rechts het Oosterdok. De Stadsherberg lag ongeveer op de plaats waar later het CS verscheen.

Op dit moment herschrijf ik het eerste deel van mijn boek, dat naar verwachting in de nazomer van 2015 zal verschijnen. Het herschrijven betekent dat ik heen en weer ga door de hoofdstukken. Bij de beschrijvingen laat ik me vaak inspireren door kunstwerken, zoals deze litho van de omgeving van het IJ.

Ik heb een toevallige eerste ontmoeting tussen Jacob van Slot (de schutter die in 1832 in Fijnaart overlijdt) en Albert van Raalte (de domineeszoon en latere stichter van Holland Michigan) geënsceneerd aan de Haringpakkerij.

Het Trippenhuis

Wat moet het Het Trippenhuis in Amsterdam als voorloper van het Rijksmuseum in mijn boek over een dagloner in West-Brabant?